Έλλειπα και έχασα γεγονότα. Τον λόγο έχει η Αγγελική Κώττη.
Πέμπτη, Νοέμβριος 12, 2009
Πρεβελάκης, Σωτηρίου, Ρίτσος: Το θέμα είναι τώρα τι κάνουμε...
Κατά πάσα βεβαιότητα, μονάχα στην Ελλάδα συμβαίνουν αυτά: να συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση προσωπικοτήτων που λάμπρυναν τα Γράμματά της και τα παγκόσμια Γράμματα και τα υπουργεία να μην κάνουν τα αυτονόητα, αντίθετα, να βάζουν και εμπόδια.
Εξηγούμαι: εκατό χρόνια από τη γέννηση του Παντελή Πρεβελάκη φέτος. Το υπουργείο Πολιτισμού (εσχάτως και Τουρισμού) ούτε καν το θυμήθηκε. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου δεν οργάνωσε κάποια εκδήλωση, κάποια έκδοση, κάτι τέλος πάντων για τον σπουδαίο Κρητικό διανοούμενο με την τόσο πλούσια μελετητική και συγγραφική δράση. Για το υπουργείο Παιδείας (και δια βίου μάθησης και τα λοιπά) δεν γνωρίζω, άρα θα το απαλλάξω...
Εκατό χρόνια και από τη γέννηση της Διδώς Σωτηρίου. Το μεν ΥΠΠΟ-ΤΟΥΡ, πάντοτε δια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, ουδέν σκέφτηκε (ή θέλησε) να κάνει. Σιωπή μεγάλη για μια συγγραφέα διεθνούς φήμης. Τι κρίμα...
Αλλά και το υπουργείο Παιδείας, το... παράκανε. Οπως έχω επανειλημμένα γράψει στο ιστολόγιο αυτό, ο ανιψιός και κληρονόμος της συγγραφέως Νίκος Μπελογιάννης διαμαρτύρεται εδώ και καιρό γιατί τα περίφημα «Ματωμένα Χώματα» δόθηκαν στους μαθητές για ένα- δυο μήνες ή και καθόλου και έκτοτε μαζεύτηκαν και βρίσκονται σε κιβώτια (σε σχολικές βιβλιοθήκες απαντούσαν οι προκάτοχοι της κ. Διαμαντοπούλου. Καλό ανέκδοτο!). Ο Νίκος Μπελογιάννης έστειλε, λοιπόν, τον περασμένο Φεβρουάριο εξώδικο προς τον τότε υπουργό Παιδείας Αρη Σπηλιωτόπουλο ζητώντας να μοιραστεί και πάλι το βιβλίο στους μαθητές της ΣΤ’ Δημοτικού, αντί να βρίσκεται στις (ανύπαρκτες όπως λέει) σχολικές βιβλιοθήκες.
«Είναι πασίγνωστο» τονίζει ο Ν. Μπελογιάννης, «ότι οι σχολικές βιβλιοθήκες των δημοτικών σχολείων της χώρας στις οποίες υποτίθεται ότι απεστάλησαν τα 113.000 αντίτυπα του επίμαχου βιβλίου αριθμούν κυριολεκτικά….μηδέν!!! Εκτός αν το Υπουργείο σας θεωρεί σχολικές βιβλιοθήκες κάποια «ράφια» πολλαπλών χρήσεων, που έχουν τοποθετηθεί σε μερικά σχολεία με πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών».
Αυτό το παραδέχεται το υπουργείο, που με απάντησή του τον Μάιο του 2009 λέει: «Οσον αφορά στην οργάνωση Σχολικών Βιβλιοθηκών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση σας γνωστοποιούμε ότι βρίσκεται σε πιλοτική εφαρμογή. Ωστόσο σε όλες τις σχολικές μονάδες λειτουργούν συμβατικές βιβλιοθήκες οι οποίες έχουν ιδρυθεί με πρωτοβουλία των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων και των μαθητών και στις οποίες τοποθετούνται τα πάσης φύσεως βοηθήματα». Τώρα τι θα πει συμβατικές βιβλιοθήκες; Στην καλύτερη περίπτωση ράφια, όπως έλεγε και ο Ν. Μπελογιάννης. Οπερ έδει δείξαι. Εκεί βρίσκονται ακόμη και περιμένουν μια γενναία πολιτική πρωτοβουλία για να βγουν και να φτάσουν στα παιδιά.
Πάμε στον Γιάννη Ρίτσο: Το ΥΠΠΟ (τότε) κήρυξε το 2009 έτος Ρίτσου και μετά κοιμήηηηηηθηκε. Ο,τι έκανε το ΕΚΕΒΙ το έκανε, αλλά κανείς υπουργός δεν έδωσε μια συνέντευξη Τύπου για να παρουσιάσει το έτος, τις εκδηλώσεις, κάτι τέλος πάντων. Εννοείται, ούτε και χρήματα δόθηκαν ποτέ στο ΕΚΕΒΙ. Τώρα το έτος τελειώνει και ακόμη κάποιες εκδόσεις βρίσκονται στα προσεχώς.
Αλλά το εξωφρενικό έρχεται από το υπουργείο Παιδείας (κ.λπ.) Λοιπόν εκεί, δεν έτυχε, πέτυχε. Κάποιοι σκέφτηκαν πως «Η σονάτα του σεληνόφωτος» το αριστούργημα του ποιητή, παραμπήκε, βρε παιδάκι μου, στη διδακτέα ύλη της Γ’ Λυκείου. Και την έβγαλαν! Φέτος, στο Ετος Ρίτσου, εξαίρεσαν τη Σονάτα, ένα έργο που πολύ αγαπούν τα παιδιά, από την ύλη!
Μάλιστα, ήταν στο πρόγραμμα δέκα χρόνια. Αλλά το μόνο που περιλαμβάνεται τόσα χρόνια είναι; Και, εν πάση περιπτώσει, αυτό έπρεπε να γίνει ΜΕΣΑ στο Ετος Ρίτσου; Στο κηρυγμένο από την πολιτεία Ετος Ρίτσου;
Για να μην είμαι άδικη, θα πω ότι όλα αυτά έγιναν πριν από την ανάληψη καθηκόντων από την Αννα Διαμαντοπούλου. Και για να μην κάνω απλώς κριτική, θα μεταφέρω και την πρότασή μου: αφού η προηγούμενη κυβέρνηση τα έκανε μούσκεμα με τους τρεις, δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες η κ. Διαμαντοπούλου να γίνει τουλάχιστον κάτι στα σχολεία, μαζί με τον Νίκο Καββαδία, του οποίου τα εκατό χρόνια από τη γέννηση συμπληρώνονται το 2010; Κάτι, ας πούμε, στο πλαίσιο επαναφοράς και εκείνου του σπουδαίου προγράμματος Μελίνα, που καταργήθηκε από τους προηγούμενους ενώ έχει τόσα πολλά να προσφέρει;
ΥΓ. Χθες ήταν τα 19 χρόνια από την κοίμηση του Γιάννη Ρίτσου. Του χρόνου 20. Ενας ακόμη λόγος να παραταθεί το Ετος...
Εξηγούμαι: εκατό χρόνια από τη γέννηση του Παντελή Πρεβελάκη φέτος. Το υπουργείο Πολιτισμού (εσχάτως και Τουρισμού) ούτε καν το θυμήθηκε. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου δεν οργάνωσε κάποια εκδήλωση, κάποια έκδοση, κάτι τέλος πάντων για τον σπουδαίο Κρητικό διανοούμενο με την τόσο πλούσια μελετητική και συγγραφική δράση. Για το υπουργείο Παιδείας (και δια βίου μάθησης και τα λοιπά) δεν γνωρίζω, άρα θα το απαλλάξω...
Εκατό χρόνια και από τη γέννηση της Διδώς Σωτηρίου. Το μεν ΥΠΠΟ-ΤΟΥΡ, πάντοτε δια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, ουδέν σκέφτηκε (ή θέλησε) να κάνει. Σιωπή μεγάλη για μια συγγραφέα διεθνούς φήμης. Τι κρίμα...
Αλλά και το υπουργείο Παιδείας, το... παράκανε. Οπως έχω επανειλημμένα γράψει στο ιστολόγιο αυτό, ο ανιψιός και κληρονόμος της συγγραφέως Νίκος Μπελογιάννης διαμαρτύρεται εδώ και καιρό γιατί τα περίφημα «Ματωμένα Χώματα» δόθηκαν στους μαθητές για ένα- δυο μήνες ή και καθόλου και έκτοτε μαζεύτηκαν και βρίσκονται σε κιβώτια (σε σχολικές βιβλιοθήκες απαντούσαν οι προκάτοχοι της κ. Διαμαντοπούλου. Καλό ανέκδοτο!). Ο Νίκος Μπελογιάννης έστειλε, λοιπόν, τον περασμένο Φεβρουάριο εξώδικο προς τον τότε υπουργό Παιδείας Αρη Σπηλιωτόπουλο ζητώντας να μοιραστεί και πάλι το βιβλίο στους μαθητές της ΣΤ’ Δημοτικού, αντί να βρίσκεται στις (ανύπαρκτες όπως λέει) σχολικές βιβλιοθήκες.
«Είναι πασίγνωστο» τονίζει ο Ν. Μπελογιάννης, «ότι οι σχολικές βιβλιοθήκες των δημοτικών σχολείων της χώρας στις οποίες υποτίθεται ότι απεστάλησαν τα 113.000 αντίτυπα του επίμαχου βιβλίου αριθμούν κυριολεκτικά….μηδέν!!! Εκτός αν το Υπουργείο σας θεωρεί σχολικές βιβλιοθήκες κάποια «ράφια» πολλαπλών χρήσεων, που έχουν τοποθετηθεί σε μερικά σχολεία με πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών».
Αυτό το παραδέχεται το υπουργείο, που με απάντησή του τον Μάιο του 2009 λέει: «Οσον αφορά στην οργάνωση Σχολικών Βιβλιοθηκών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση σας γνωστοποιούμε ότι βρίσκεται σε πιλοτική εφαρμογή. Ωστόσο σε όλες τις σχολικές μονάδες λειτουργούν συμβατικές βιβλιοθήκες οι οποίες έχουν ιδρυθεί με πρωτοβουλία των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων και των μαθητών και στις οποίες τοποθετούνται τα πάσης φύσεως βοηθήματα». Τώρα τι θα πει συμβατικές βιβλιοθήκες; Στην καλύτερη περίπτωση ράφια, όπως έλεγε και ο Ν. Μπελογιάννης. Οπερ έδει δείξαι. Εκεί βρίσκονται ακόμη και περιμένουν μια γενναία πολιτική πρωτοβουλία για να βγουν και να φτάσουν στα παιδιά.
Πάμε στον Γιάννη Ρίτσο: Το ΥΠΠΟ (τότε) κήρυξε το 2009 έτος Ρίτσου και μετά κοιμήηηηηηθηκε. Ο,τι έκανε το ΕΚΕΒΙ το έκανε, αλλά κανείς υπουργός δεν έδωσε μια συνέντευξη Τύπου για να παρουσιάσει το έτος, τις εκδηλώσεις, κάτι τέλος πάντων. Εννοείται, ούτε και χρήματα δόθηκαν ποτέ στο ΕΚΕΒΙ. Τώρα το έτος τελειώνει και ακόμη κάποιες εκδόσεις βρίσκονται στα προσεχώς.
Αλλά το εξωφρενικό έρχεται από το υπουργείο Παιδείας (κ.λπ.) Λοιπόν εκεί, δεν έτυχε, πέτυχε. Κάποιοι σκέφτηκαν πως «Η σονάτα του σεληνόφωτος» το αριστούργημα του ποιητή, παραμπήκε, βρε παιδάκι μου, στη διδακτέα ύλη της Γ’ Λυκείου. Και την έβγαλαν! Φέτος, στο Ετος Ρίτσου, εξαίρεσαν τη Σονάτα, ένα έργο που πολύ αγαπούν τα παιδιά, από την ύλη!
Μάλιστα, ήταν στο πρόγραμμα δέκα χρόνια. Αλλά το μόνο που περιλαμβάνεται τόσα χρόνια είναι; Και, εν πάση περιπτώσει, αυτό έπρεπε να γίνει ΜΕΣΑ στο Ετος Ρίτσου; Στο κηρυγμένο από την πολιτεία Ετος Ρίτσου;
Για να μην είμαι άδικη, θα πω ότι όλα αυτά έγιναν πριν από την ανάληψη καθηκόντων από την Αννα Διαμαντοπούλου. Και για να μην κάνω απλώς κριτική, θα μεταφέρω και την πρότασή μου: αφού η προηγούμενη κυβέρνηση τα έκανε μούσκεμα με τους τρεις, δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες η κ. Διαμαντοπούλου να γίνει τουλάχιστον κάτι στα σχολεία, μαζί με τον Νίκο Καββαδία, του οποίου τα εκατό χρόνια από τη γέννηση συμπληρώνονται το 2010; Κάτι, ας πούμε, στο πλαίσιο επαναφοράς και εκείνου του σπουδαίου προγράμματος Μελίνα, που καταργήθηκε από τους προηγούμενους ενώ έχει τόσα πολλά να προσφέρει;
ΥΓ. Χθες ήταν τα 19 χρόνια από την κοίμηση του Γιάννη Ρίτσου. Του χρόνου 20. Ενας ακόμη λόγος να παραταθεί το Ετος...
Τρίτη, Νοέμβριος 03, 2009
«Λαοκρατία» και «κόκκινα» αυγά...
«Τον δε μηδέ τώνδε (των πολιτικών) μετέχοντα, ουκ απράγμονα, αλλ' αχρείον νομίζομεν είναι» έγραφε ο πολυαγαπημένος μου Θουκυδίδης στον Επιτάφιο. Για όσους δεν ξέρουν αρχαία, μεταφράζω: «όποιον δε μετέχει στα πολιτικά, δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο, άλλά άχρηστο {πολίτη)» Από τα (επαναστατημένα) νιάτα μου δεν έμαθα, λοιπόν, ποτέ να είμαι αμέτοχη.
Δεν θα παραστήσω πως η επίθεση με αυγά στον πολυχώρο Φλοράλ στα Εξάρχεια όπου η Σώτη Τριανταφύλλου παρουσίαζε το νέο της βιβλίο, δεν με αφορά. Ενώνω τη φωνή μου με όσους την καταδικάζουν και προσυπογράφω το κείμενο που έγραψε η συντακτική ομάδα της Book Press:
Ένα ακόμη θλιβερό «χάπενινγκ» με πρωταγωνιστές δήθεν αντιεξουσιαστές έλαβε χώρα χθες βράδυ, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του νέου βιβλίου της Σώτης Τριανταφύλλου, στο καφέ Φλοράλ στα Εξάρχεια. Αυγά, κραυγές, ασύντακτο κοινωνικό μίσος...
Εκφράζουμε την αμέριστη συμπαράσταση και αλληλεγγύη μας στη συγγραφέα, η οποία τους τελευταίους μήνες έχει γίνει στόχος πολλαπλών και ιδιαιτέρως χυδαίων επιθέσεων.
Δηλώνουμε: Δεν θα αφήσουμε την πόλη μας στα χέρια φασιστοειδών κανενός χρώματος ή απόχρωσης. Θα συνεχίσουμε να μιλάμε, να εκφραζόμαστε, να σκεφτόμαστε ελεύθερα.
Μαζί τους!
Και για όσους δεν ξέρουν το θέμα, να το δημοσίευμα του in.gr: «Στόχος νεαρών που δήλωσαν 'αντιεξουσιαστές' έγινε το βράδυ της Δευτέρας η γνωστή συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου, κατά την παρουσίαση του βιβλίου της με τίτλο 'Ο χρόνος πάλι', στον πολυχώρο 'Φλοράλ' στα Εξάρχεια. Σύμφωνα με τα Νέα, μία ομάδα επτά νεαρών εισέβαλε στην αίθουσα και πέταξε αυγά εναντίον της. Οι νεαροί ζήτησαν από τη συγγραφέα να αποχωρήσει, απαιτώντας μάλιστα να παρουσιάζει στο εξής τα βιβλία της στο Κολωνάκι.
'Ορισμένοι αισθάνονται κατατρεγμένοι, εγώ δεν είμαι. Η ενέργεια δείχνει το κοινωνικό μίσος που θεωρείται επαναστατικό, ενώ είναι συντηρητικό. Όλη η ενέργεια, ακόμα και η συμπεριφορά τους, δείχνει φονταμενταλιστική νοοτροπία. Δεν είναι τα αυγά αυτά καθαυτά, που είναι μία παλιά ιστορία, που συνήθως χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο διαδηλώσεων. Εδώ αισθάνθηκα ότι μου επιτέθηκαν θέλοντας να με πλήξουν ως άνθρωπο' δήλωσε στα Νέα η κ. Τριανταφύλλου.
Όπως είπε, έχει δεχτεί και παλιότερα απειλές. Συγκεκριμένα, την έχουν απειλήσει με μαχαίρι έξω από το σπίτι της, ενώ τής έχουν διαμηνύσει πως 'θα την πάθω σαν την Κούνεβα, αλλά από αριστερά'.
'Εγώ τα έχω συνηθίσει όλα αυτά -και ίσως οι άνθρωποι αυτοί σε δύο χρόνια να πιστεύουν κάτι άλλο' πρόσθεσε.
Πάντως, η εισβολή των νεαρών στο 'Φλοράλ' δεν διέκοψε την εκδήλωση, που ολοκληρώθηκε κανονικά με την ομιλία της συγγραφέως, ενώ ακολούθησε συζήτηση με τους πολίτες που είχαν πάει στον πολυχώρο για την παρουσίαση του βιβλίου.
Με ανακοίνωσή του ο ΣΥΝ καταγγέλλει την επίθεση αυτή, τονίζοντας ότι 'τροφοδοτεί το κλίμα της γενικευμένης αστυνομοκρατίας που επικρατεί στην περιοχή των Εξαρχείων όλο το τελευταίο διάστημα'.
Πράξεις σαν την χθεσινή οδηγούν στον εκφασισμό της περιοχής των Εξαρχείων με έναν άλλο τρόπο', καταλήγει.»
Παρότι δεν έχω καμία υποχρέωση να το διευκρινίσω, λέω πως δεν είχα τη χαρά να είμαστε ποτέ φίλες με τη συγγραφέα και πως έχουμε τουλάχιστον πέντε χρόνια να συναντηθούμε. Αλλά δεν μπορώ να βλέπω να παραφράζεται (και μάλιστα επί το γελοιωδέστερον) το «όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος» και να παριστάνω ότι βρέχει...
Δεν θα παραστήσω πως η επίθεση με αυγά στον πολυχώρο Φλοράλ στα Εξάρχεια όπου η Σώτη Τριανταφύλλου παρουσίαζε το νέο της βιβλίο, δεν με αφορά. Ενώνω τη φωνή μου με όσους την καταδικάζουν και προσυπογράφω το κείμενο που έγραψε η συντακτική ομάδα της Book Press:
Ένα ακόμη θλιβερό «χάπενινγκ» με πρωταγωνιστές δήθεν αντιεξουσιαστές έλαβε χώρα χθες βράδυ, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του νέου βιβλίου της Σώτης Τριανταφύλλου, στο καφέ Φλοράλ στα Εξάρχεια. Αυγά, κραυγές, ασύντακτο κοινωνικό μίσος...
Εκφράζουμε την αμέριστη συμπαράσταση και αλληλεγγύη μας στη συγγραφέα, η οποία τους τελευταίους μήνες έχει γίνει στόχος πολλαπλών και ιδιαιτέρως χυδαίων επιθέσεων.
Δηλώνουμε: Δεν θα αφήσουμε την πόλη μας στα χέρια φασιστοειδών κανενός χρώματος ή απόχρωσης. Θα συνεχίσουμε να μιλάμε, να εκφραζόμαστε, να σκεφτόμαστε ελεύθερα.
Μαζί τους!
Και για όσους δεν ξέρουν το θέμα, να το δημοσίευμα του in.gr: «Στόχος νεαρών που δήλωσαν 'αντιεξουσιαστές' έγινε το βράδυ της Δευτέρας η γνωστή συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου, κατά την παρουσίαση του βιβλίου της με τίτλο 'Ο χρόνος πάλι', στον πολυχώρο 'Φλοράλ' στα Εξάρχεια. Σύμφωνα με τα Νέα, μία ομάδα επτά νεαρών εισέβαλε στην αίθουσα και πέταξε αυγά εναντίον της. Οι νεαροί ζήτησαν από τη συγγραφέα να αποχωρήσει, απαιτώντας μάλιστα να παρουσιάζει στο εξής τα βιβλία της στο Κολωνάκι.
'Ορισμένοι αισθάνονται κατατρεγμένοι, εγώ δεν είμαι. Η ενέργεια δείχνει το κοινωνικό μίσος που θεωρείται επαναστατικό, ενώ είναι συντηρητικό. Όλη η ενέργεια, ακόμα και η συμπεριφορά τους, δείχνει φονταμενταλιστική νοοτροπία. Δεν είναι τα αυγά αυτά καθαυτά, που είναι μία παλιά ιστορία, που συνήθως χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο διαδηλώσεων. Εδώ αισθάνθηκα ότι μου επιτέθηκαν θέλοντας να με πλήξουν ως άνθρωπο' δήλωσε στα Νέα η κ. Τριανταφύλλου.
Όπως είπε, έχει δεχτεί και παλιότερα απειλές. Συγκεκριμένα, την έχουν απειλήσει με μαχαίρι έξω από το σπίτι της, ενώ τής έχουν διαμηνύσει πως 'θα την πάθω σαν την Κούνεβα, αλλά από αριστερά'.
'Εγώ τα έχω συνηθίσει όλα αυτά -και ίσως οι άνθρωποι αυτοί σε δύο χρόνια να πιστεύουν κάτι άλλο' πρόσθεσε.
Πάντως, η εισβολή των νεαρών στο 'Φλοράλ' δεν διέκοψε την εκδήλωση, που ολοκληρώθηκε κανονικά με την ομιλία της συγγραφέως, ενώ ακολούθησε συζήτηση με τους πολίτες που είχαν πάει στον πολυχώρο για την παρουσίαση του βιβλίου.
Με ανακοίνωσή του ο ΣΥΝ καταγγέλλει την επίθεση αυτή, τονίζοντας ότι 'τροφοδοτεί το κλίμα της γενικευμένης αστυνομοκρατίας που επικρατεί στην περιοχή των Εξαρχείων όλο το τελευταίο διάστημα'.
Πράξεις σαν την χθεσινή οδηγούν στον εκφασισμό της περιοχής των Εξαρχείων με έναν άλλο τρόπο', καταλήγει.»
Παρότι δεν έχω καμία υποχρέωση να το διευκρινίσω, λέω πως δεν είχα τη χαρά να είμαστε ποτέ φίλες με τη συγγραφέα και πως έχουμε τουλάχιστον πέντε χρόνια να συναντηθούμε. Αλλά δεν μπορώ να βλέπω να παραφράζεται (και μάλιστα επί το γελοιωδέστερον) το «όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος» και να παριστάνω ότι βρέχει...
Κυριακή, Νοέμβριος 01, 2009
Ο Ρωμαίος και η Ιουλιέττα και τα σκοτάδια της ελληνικής Αριστεράς
Η ζωή δεν υπήρξε γενναιόδωρη μαζί τους. Τους ένωσε για λίγο, σε δύσκολα, σκοτεινά χρόνια, και μετά τους χώρισε για πάντα. Εκείνος, ο Νίκος Μπελογιάννης, εκτελέστηκε πριν από το ξημέρωμα της 30ης Μαρτίου 1952 και παραχώθηκε νύχτα ακόμη στο Γ’ Νεκροταφείο. Εκείνη, η Ελλη Παππά, καταδικασμένη επίσης σε θάνατο, «τιμωρήθηκε» να ζήσει, επειδή ήταν μωρομάνα (επτά μήνες πριν είχε φέρει στον κόσμο τον μονάκριβο γιο τους, καρπό του μεγάλου τους έρωτα) χωρίς ποτέ να ξεχάσει. Αγωνίστρια σε όλα της, αιρετικό μυαλό, τολμηρός άνθρωπος, πεισματάρα και αποφασιστική, μεγάλωσε το παιδί τους και πλούτισε τα ελληνικά Γράμματα, όπως και την ελληνική κοινωνία με το ήθος και τις αξίες της. Πενήντα επτά χρόνια μετά, η Ιστορία επανόρθωσε εν μέρει. Ο συνονόματος του Νίκου Μπελογιάννη γιος τους, αποφάσισε να επιδαψιλεύσει και στους δύο την στοργική φροντίδα μιας κοινής κηδείας. Τα οστά του πατέρα του τοποθετήθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιτικής τελετής μαζί με το φέρετρο της μητέρας του και στη συνέχεια κλείστηκαν για πάντα στον κοινό τους τάφο. Πικρή λεπτομέρεια: η Ελλη Παππά έφυγε στις 27 Οκτωβρίου, ανήμερα των γενεθλίων του συντρόφου της, 
Η πολιτική τελετή έγινε το πρωινό του Σαββάτου στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, στο Γ’ Νεκροταφείο της Αθήνας, με τη συμμετοχή εκατοντάδων συγκλονισμένων ανθρώπων από τις γενιές της Αντίστασης, των Λαμπράκηδων και τις κατοπινές. Με πολιτικούς και στεφάνια από όλες τις παρατάξεις, πλην εκείνης που σκότωσε τον Νίκο Μπελογιάννη και τους άλλους τρεις συντρόφους του και κράτησε χρόνια στις φυλακές την Ελλη Παππά. Δεν πήραν λοιπόν κανένα δίδαγμα; Οι ομιλητές σκιαγράφησαν με αγάπη την προσωπικότητα της Ελλης Παππά, αλλά και του συντρόφου της. «Είσαστε η περιουσία μας» είπε ο πρόεδρος του ΣΥΝ Αλέξης Τσίπρας στη γεμάτη θέρμη ομιλία του. «Η Έλλη Παππά είναι η γυναίκα που δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές της κι όμως ήταν η πιο καλλιεργημένη. Είναι η γυναίκα που εργάστηκε και πέτυχε την χειραφέτησή της. Είναι η δημοσιογράφος που λάτρεψε την ελληνική γλώσσα. Είναι η αγωνίστρια που οργανώθηκε σε καιρούς δύσκολους χωρίς να φοβηθεί κατοχικά στρατεύματα και στρατοδικεία. Είναι η σύντροφος που φώναξε ‘Θέλω να έχω την ίδια τύχη με τον Μπελογιάννη. Είναι η μάνα που γέννησε στην φυλακή και από εκεί έγραφε παραμύθια για τον γιο της. Είναι η συγγραφέας και η ιστορικός που άφησε την δική της σφραγίδα. Είναι η φυλακισμένη και εξόριστη για χρόνια, που κράτησε όρθιο το ανάστημα της και το φρόνημα των συγκρατούμενων της. Είναι το κομματικό μέλος που δεν δίστασε να πάει κόντρα στον κομματικό μηχανισμό. Είναι το ανήσυχο πνεύμα που ήθελε την κάθαρση της μαρξιστικής σκέψης από τις σταλινικές στρεβλώσεις.»
«Της χρωστάμε κάτι παραπάνω από την ανάγνωση του Πλάτωνα, του Λένιν, του Χέγκελ και του Μαρξ. Της χρωστάμε το δίδαγμα του πώς κρατιέται κανείς ορθός χωρίς να παραπαίει ή να παραιτείται, πώς περισώζει την αξιοπρέπειά του και πώς λαξεύει την αυτοσυνειδησία του, παρά τα συνεχή κυνηγητά και τις ανηλεείς διώξεις, τα στρατοδικεία, τις φυλακές και τις εξορίες, τις επώδυνες διαψεύσεις των ελπίδων και τις χρεωκοπίες των ιδεολογιών στις οποίες είχε επενδύσει τα ιδανικά του» τόνισε για την εκλιπούσα ο Αγγελος Δεληβορριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη- στο Μουσείο έχει εμπιστευθεί η Ελλη Παππά την πολιτική της διαθήκη. Ο Δημήτρης Πλουμπίδης, γιος του εκτελεσμένου Νίκου Πλουμπίδη, συνεργάτη της Ελλης και του Νίκου, τόνισε πως η Ελλη τον σφράγισε, όπως σφράγισε όλους μας. Η Φανή Πετραλιά μετέφερε τη «συγγνώμη» των δημοσιογράφων που η ΕΣΗΕΑ δεν ήθελε να εγγράψει στα μέλη της την Ελλη Παππά, διότι... είχε καταδικαστεί σε θάνατο. Μίλησαν επίσης ο Ηλίας Νικολακόπουλος και ο Μανώλης Σαργεντάκης από την παρέα της Κοκκινιάς. Οσο διαρκούσε η τελετή σιγά- σιγά ο λαμπρος ήλιος εξαφανιζόταν και ο ουρανός άρχισε να σκοτεινιάζει. Οταν η πορεία των σιωπηλών και συγκινημένων ανθρώπων έφτασε στο μνήμα, ξεκίνησε μια ψιλή βροχούλα, που δεν πτόησε τον κόσμο: αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και παλαιοί Λαμπράκηδες, ενωμένοι με εκπροσώπους κατοπινών γενεών τραγούδησαν αντάρτικα και επαναστατικά τραγούδια, το τραγούδι του Μπελογιάννη και τον Εθνικό Υμνο, ραίνοντας τους νεκρούς με κόκκινα γαρύφαλλα και με τα δάκρυα της ψυχής τους. Οι εκκρεμότητες που έμειναν, είναι σημαντικές: κάποτε το κράτος πρέπει να αποφασίσει ότι θέλει να είναι δίκαιο και να δώσει στη δημοσιότητα τα όποια ντοκουμέντα έχει από την ασφάλεια, τις φυλακές, τα κρατητήρια και τα στρατοδικεία. Επίσης, το ΚΚΕ πρέπει να ανοίξει τους φακέλους Μπελογιάννη και Παππά (πολύ, δε περισσότερο, του Νίκου Πλουμπίδη) στους οποίους, όπως και στα υπόλοιπα αρχεία του, δεν υπάρχει πρόσβαση. Τέλος, αναμένεται να βγουν ακόμη δυο βιβλία της Ελλης Παππά και μια μελέτη του Νίκου Μπελογιάννη. Ο γιος τους είχε δρομολογήσει τις εκδόσεις πριν από πολύ καιρό.
Τρίτη, Οκτώβριος 27, 2009
Ελλη Παππά: μια γενναία γυναίκα μάς αποχαιρέτησε
«Ο ύπνος/ ανοίγει την ψυχή/ στο όνειρο./ Ωσπου να το σκεφτεί/αν έχει/ δικαίωμα στο όνειρο/ έφυγε η νύχτα.»
(Δουλειά της φυλακής)
Ακριβώς σε δύο μήνες θα έκλεινε τα 89 της χρόνια. «Εφυγε», λοιπόν, θα έλεγε κανείς πλήρης ημερών. Οπως και πλήρης ονείρων, αλλά και πικρών στιγμών. Η Ελλη Παππά, που έκλεισε για πάντα τα μάτια της στις 6 το πρωί στην Ευρωκλινική, είχε μια ζωή από αυτές που χαρακτηρίζονται «μυθιστορηματικές»: γεμάτη ομορφιά, αλλά και δυσκολίες.
Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1920, πέμπτο παιδί της οικογένειας Ευαγγέλου Παππά και Μαριάνθης Παπαδοπούλου- το αγαπημένο «Ελλάκι» της μεγαλύτερης αδερφής της Διδώς Σωτηρίου. Η Διδώ κι εκείνη, τόσο διαφορετικές σαν χαρακτήρες, με το ίδιο πείσμα και με την ίδια θέληση πάντως, ήταν στενά δεμένες. Ιδίως με την υπόθεση Μπελογιάννη, με την σύλληψη, δίκη και καταδίκη της Ελλης, η Διδώ ήταν αυτή που έτρεχε παντού προσπαθώντας να βοηθήσει την αδερφή της. Η Διδώ μεγάλωσε τον Νίκο, καρπό αγάπης της Ελλης με τον Νίκο Μπελογιάννη, ενόσω η Ελλη ήταν στη φυλακή για τις πολιτικές της ιδέες.
Είχε μεγαλώσει στον Πειραιά. Έβγαλε το γυμνάσιο στον Πειραιά και την Κοκκινιά. Φοίτησε στη Φιλοσοφική και στη Νομική του Πανεπιστημίου και στη Γαλλική Σχολή της Αθήνας, και ταυτόχρονα άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος.
Από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου εντάχθηκε στις γραμμές του κοινωνικού κινήματος (Κοινωνική Αλληλεγγύη του Καρβούνη) και αργότερα στην ΟΚΝΕ. «Γεννήθηκα στην Σμύρνη, παραμονή της καταστροφής, πέμπτο παιδί, αθέλητο και παραπεταμένο», γράφει αυτοβιογραφούμενη. «Η μάνα μου αρνήθηκε να με θρέψει. Δεν ήμουν παιδί, ήμουν άλλο πράμα και με πέταξε. Επέζησα χάρη στη μεγαλύτερη αδελφή της μητέρας μου. Η καταστροφή έφερε την οικογένεια στον Πειραιά.
Την υγεία μου την ανέλαβε η θάλασσα του Πειραιά και την αγωγή μου τα αλητάκια του Πειραιά. Όλα έδειχναν ότι η προλεταριακή μου συνείδηση ήταν εξασφαλισμένη. Τότε μπήκαν στη ζωή μου τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας, ο Γιώργος, που έγινε ασυρματιστής, και ο «άγγελος της ζωής μου», η Διδώ (Σωτηρίου), που ζούσε με την πλούσια αντιδραστική θεία, αδελφή του πατέρα μας. Από τη σκληρή δουλειά του ο Γιώργος, από μια έμφυτη συνείδηση η Διδώ, από κοντά κι η μάνα μας, είχαν γίνει και οι τρεις κομμουνιστές».
Στην Κατοχή, στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση. Στον Εμφύλιο Πόλεμο, σε παράνομο τυπογραφείο του Ριζοσπάστη. Μετά τον Εμφύλιο, συνεργασία με Πλουμπίδη και Μπελογιάννη με πολιτικό στόχο την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και το κλείσιμο των πληγών που άφησε ο αδελφοκτόνος πόλεμος.
Τη συνέλαβαν στο τέλος του 1950, λίγες μέρες μετά τη σύλληψη του συντρόφου της Νίκου Μπελογιάννη. Δικάστηκαν μαζί σε δύο δίκες, με καταδίκες σε θάνατο. Δεν την εκτέλεσαν γιατί ο γιος τους, που γεννήθηκε στη φυλακή, ήταν τότε 7 μηνών κι ο Πλαστήρας δεν τόλμησε να εκτελέσει μάνα μωρού παιδιού. Έμεινε συνολικά 13 χρόνια στη φυλακή.
Κατά τη δευτερολογία της στη δεύτερη δίκη, η Ελλη είχε πει για το θέμα αυτό: «Διάβασα στις εφημερίδες τις δηλώσεις του προέδρου της κυβερνήσεως πως δεν θα εκτελεσθούν γυναίκες και δη μητέρες ανηλίκων τέκνων. Επειδή συμβαίνει να έχω και τις δυο αυτές ιδιότητες, είμαι υποχρεωμένη να δηλώσω ότι δε δέχομαι αυτή τη θλιβερή εξαίρεση.
Η δήλωση του πρωθυπουργού είναι μια ακόμα ομολογία πως η δίκη αυτή είπναι καθαρά πολιτική και δεν έχει καμία σχέση με κατασκοπίες (σ.σ. η παραπομπή γινόταν με τον περιβόητο νόμο 509 περί κατασκοπίας, επειδή, ακριβώς, η δεξιά προσπαθούσε να κρύψει τον πολιτικό χαρακτήρα των δικών). Φοβάται ο κ. Πλαστήρας πως θα προσβληθεί το αίσθημα του λαού από το θάνατο μιας μητέρας και δε φοβάται πως θα προσβληθεί από την αδικία της τυχόν εκτέλεσης του Μπελογιάννη, του Λαζαρίδη και των άλλων θυμάτων του; Δε φοβάται τι θα νιώσει αυτός ο λαός που του υποσχέθηκε ειρήνευση και λήθη και του προσφέρει ξανά αίμα και δάκρυα;
Δε δέχομαι τη θλιβερή εξαίρεση που μου προσφέρει ο κύριος πρωθυπουργίς. Δε διαχώρισα τις ευθύνες μου από κανένα, δε ζήτησα επιείκια από κανένα, πολύ λιγότερο θα ζητούσα φιλανθρωπία.»
«Τιμωρήθηκε» με το να ζήσει. Και έκανε σκοπό της ζωής της να υπηρετήσει Οράματα υψηλά. Αν και το ήξερε πως ΤΟ όραμα, δεν ήταν όπως το είχαν ελπίσει. Σε συνέντευξή της στη Ρούλα Γεωργακοπούλου (περιοδικό Ταχυδρόμος, 6/5/1992) έλεγε:
«Οταν ο Νίκος (σ.σ. ο σύντροφός της Νίκος Μπελογιάννης) πήγαινε στο ντουφέκι, δεν πήγε όπως πολλοί άλλοι, πριν την ήττα, πήγαιναν γελώντας και τραγουδώντας. Ο Νίκος όταν πήγε ήξερε ότι δεν υπήρχε όνειρο. Οτι το όνειρο είχε συντριβεί. Τα λόγια που μου είπε την τελευταία μέρα κάνουν την υπόθεση τραγωδία. Μου είπε: ‘και να σκέφτεσαι ότι πάμε να πεθάνουμε για ένα λάθος. Το λάθος ήταν η αποχή που είχε φέρει τον εμφύλιο. Ο εμφύλιος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Ο Νίκος το ήξερε αυτό και δεν μου το είπε για να το κρύψω στα τρίσβαθα της ψυχής μου, αλλά σαν κάτι που όφειλα να το πω. Δεν το είπα για πολλά χρόνια. Φοβήθηκα. Πώς το λένε, δίστασα. Είχαμε τότε δύσκολες καταστάσεις κι εκείνη η συνήθεια να μη μιλάμε...»
Δεν μίλησε. Εχει φυλάξει όμως ντοκουμέντα από εκείνη την περίοδο, που το «Κόμμα» έλεγε τον αγαπημένο της συνεργάτη και έντιμο αγωνιστή Νίκο Πλουμπίδη, χαφιέ. Βρίσκονται σφραγισμένα στο Ελληνικό Ιστορικό Λογοτεχνικό Αρχείο (ΕΛΙΑ) μαζί με το σύνολο του αρχείου της.
Με τη δικτατορία, άλλον ενάμιση χρόνο στα Γιούρα. Η χούντα την απέλυσε, εντέλει, το 1968 γιατί είχε αρρωστήσει πολύ σοβαρά και φοβήθηκε για τη ζωή της, αλλά και με τις έντονες ενέργειες της Σοβιετικής Πρεσβείας, η οποία την καλούσε σε επίσημο ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση. Αρνήθηκε τη σοβιετική πρόσκληση γιατί συνέπιπτε με τη σοβιετική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία. Μετά την απόλυσή της δε θέλησε να εργαστεί σε εφημερίδες της εποχής, εργάστηκε σε εγκυκλοπαίδειες και περιοδικά και αργότερα στην εφημερίδα Μακεδονία με ψευδώνυμο.
Με τη μεταπολίτευση ασχολήθηκε κυρίως με το πρόβλημα επανένωσης της Αριστεράς και με το πολιτιστικό κίνημα και επαγγελματικά στις εφημερίδες Μακεδονία και Έθνος και στο περιοδικό Γυναίκα, καθώς και με το γράψιμο και την έκδοση αρκετών βιβλίων της. Στο τέλος του 1990 αποσύρθηκε από την ενεργό δημοσιογραφία και από τότε ασχολήθηκε κυρίως με τα προβλήματα της Αριστεράς στη χώρα μας και με τη συγγραφή και την έκδοση μελετών πάνω στα φλέγοντα προβλήματα του καιρού μας. Συνόψιζε την επανασύνδεσή της με το ΚΚΕ, ως εξής: «Η επανένωση της Αριστεράς ξεκίνησε με καλούς οιωνούς και είχε οικτρό τέλος. Απεχώρησα από το ΚΚΕ, πράγμα που και η ηγεσία του επιθυμούσε».
Εγραψε τα βιβλία:
Μελέτες
Ο Πλάτωνας στην Εποχή μας (1981, 1998)
Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς στο Κεφάλαιο του Μαρξ (1983, 1984)
Σπουδή στο θέμα της Ελευθερίας - Η έννοια της ελευθερίας στον προσωκρατικό υλισμό (1985)
Μύθος και ιδεολογία στη Ρωσική Επανάσταση - Οδοιπορικό από το ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό στο λαϊκισμό του Στάλιν (1990)
Ο Λένιν χωρίς λογοκρισία και εκτός μαυσωλείου (1991)
Κομμούνα του 1871: Επανάσταση του 21ου αιώνα; (1992)
Λογοτεχνικά έργα
Το ημερολόγιο ενός φυλακισμένου (Μυθιστόρημα, Βουκουρέστι 1961)
Δουλειά της φυλακής (Διηγήματα και ποιήματα, 1979)
Άλλα έργα
Βίος και έργα της γάτας της Σοφής (1984)
Σελίδες από τον τύπο της Αντίστασης (1985)
Νίκος Κιτσίκης - Ο επιστήμονας, ο άνθρωπος, ο πολιτικός (1986)
"ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΕΣ – Βιβλία από τη Φυλακή" (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο - Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο)
Ο Δημήτρης Χουλιαράκης έγραψε για την τελευταία έκδοση στην εφημερίδα Το Βήμα, 17/12/2006
«Δεκατρία χρόνια έμεινε έγκλειστη η σύντροφος του Μπελογιάννη Ελλη Παππά, σηκώνοντας το βαρύ φορτίο της θανατικής καταδίκης για κατασκοπεία. Ομως, σε αντίθεση με εκείνον, δεν οδηγήθηκε στο απόσπασμα καθώς μέσα στη φυλακή είχε φέρει στον κόσμο το παιδί τους. Αρχικά κρατήθηκε σε απομόνωση στην Ασφάλεια κι έπειτα στις φυλακές Καλλιθέας, Κάστορος και Αβέρωφ. Για να ξεχνάει την πίκρα του εγκλεισμού, να αντιστέκεται στη βαρβαρότητα που την περιέβαλλε και κυρίως για να διαπαιδαγωγεί τον γιο της που μεγάλωνε με τη φροντίδα της αδελφής της Διδώς Σωτηρίου, η Παππά άρχισε να γράφει και να εικονογραφεί βιβλιαράκια που τα έδενε πρόχειρα και του τα χάριζε στα επισκεπτήρια. Η δωρεά αυτή των απαράμιλλων χρωμάτων και των θαυμαστών ιστοριών συνεχίστηκε για πολλά χρόνια, δημιουργώντας για τη μητέρα και το παιδί ένα ξέφωτο ελευθερίας και τρυφερής συνενοχής μέσα στις σκληρές συνθήκες της μετεμφυλιακής Ελλάδας.
Η κασετίνα που συνυπογράφουν το Ε.Λ.Ι.Α. και το Καλειδοσκόπιο περιλαμβάνει δέκα από τα βιβλιαράκια αυτά της «Μικρής μας Βιβλιοθήκης», όπως ονόμασε τη σειρά η εμνπνεύστριά της, που το καθένα τους είναι κι ένας ολόκληρος κόσμος. Ανάμεσά τους ξεχωρίσαμε τις «Εθνικές φορεσιές της Ελλάδας», τους «Τρεις μύθους του Λαφονταίν» (Η αλεπού κι ο κόρακας, Ο κόκορας κι η αλεπού, Το τζιτζίκι και το μερμήγκι), το «Κουκλοθέατρο του Μαθιού», το «Παραμύθι της ηλιόχωρας» και την έξοχη «Ιστορία του ξιπασμένου αλόγου» που αξίζει να δούμε μια δραματική της αποστροφή: «- Βρε Μπόυ, του έλεγε, παράξενο άλογο είσαι, μα την αλήθεια. Πιο πολύ κουράζομαι να τρέχω όταν σε καβαλάω παρά όταν τρέχω μόνος μου. Κι ούτε πολύ τον έπαιρνε στο πάρκο.
Ετσι ο Μπόυ άρχισε πάλι να διηγείται στο Σαντικλαίρ και στον Κοσονάκη τις αναμνήσεις του από την περίφημη βιτρίνα. Ετσι περνούσε ο καιρός. Και μια μέρα έγινε η καταστροφή. Εκεί που ο Γιωργάκης είχε καβαλικέψει τον Μπόυ και έτρεχε για να βγει στο διάδρομο, σκόνταψε στην άκρη της πόρτας, έγειρε μπροστά το κεφάλι του Μπόυ, προσπάθησε ο Γιωργάκης να κρατήσει πίσω το άλογο για να μην πέσει και ξαφνικά, κρακ-πατατράκ, σπάει το ξύλο που είχε για κορμί ο Μπόυ, πάρ' τον κάτω τον Γιωργάκη ανάμεσα στα σπασμένα κομμάτια του αλόγου. - Παληάλογο, φώναξε ο Γιωργάκης καθώς σηκωνότανε κι έτριβε τον ποπό του πού χτύπησε. Πήρε τα κομμάτια, τα πέταξε στο διάδρομο κι έτρεξε στη μαμά του φωνάζοντας».
Μια έξοχη συνέντευξή της στην Ελευθεροτυπία και στην Ολγα Μπακομάρου, μπορείτε να βρείτε εδώ
Η κηδεία της θα είναι πολιτική και θα γίνει Σάββατο πρωί ώρα 10.30 στο Γ΄ Νεκροταφείο της Αθήνας, όπου και ο τάφος του Νίκου Μπελογιάννη.
(Δουλειά της φυλακής)
Ακριβώς σε δύο μήνες θα έκλεινε τα 89 της χρόνια. «Εφυγε», λοιπόν, θα έλεγε κανείς πλήρης ημερών. Οπως και πλήρης ονείρων, αλλά και πικρών στιγμών. Η Ελλη Παππά, που έκλεισε για πάντα τα μάτια της στις 6 το πρωί στην Ευρωκλινική, είχε μια ζωή από αυτές που χαρακτηρίζονται «μυθιστορηματικές»: γεμάτη ομορφιά, αλλά και δυσκολίες.
Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1920, πέμπτο παιδί της οικογένειας Ευαγγέλου Παππά και Μαριάνθης Παπαδοπούλου- το αγαπημένο «Ελλάκι» της μεγαλύτερης αδερφής της Διδώς Σωτηρίου. Η Διδώ κι εκείνη, τόσο διαφορετικές σαν χαρακτήρες, με το ίδιο πείσμα και με την ίδια θέληση πάντως, ήταν στενά δεμένες. Ιδίως με την υπόθεση Μπελογιάννη, με την σύλληψη, δίκη και καταδίκη της Ελλης, η Διδώ ήταν αυτή που έτρεχε παντού προσπαθώντας να βοηθήσει την αδερφή της. Η Διδώ μεγάλωσε τον Νίκο, καρπό αγάπης της Ελλης με τον Νίκο Μπελογιάννη, ενόσω η Ελλη ήταν στη φυλακή για τις πολιτικές της ιδέες.
Είχε μεγαλώσει στον Πειραιά. Έβγαλε το γυμνάσιο στον Πειραιά και την Κοκκινιά. Φοίτησε στη Φιλοσοφική και στη Νομική του Πανεπιστημίου και στη Γαλλική Σχολή της Αθήνας, και ταυτόχρονα άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος.
Από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου εντάχθηκε στις γραμμές του κοινωνικού κινήματος (Κοινωνική Αλληλεγγύη του Καρβούνη) και αργότερα στην ΟΚΝΕ. «Γεννήθηκα στην Σμύρνη, παραμονή της καταστροφής, πέμπτο παιδί, αθέλητο και παραπεταμένο», γράφει αυτοβιογραφούμενη. «Η μάνα μου αρνήθηκε να με θρέψει. Δεν ήμουν παιδί, ήμουν άλλο πράμα και με πέταξε. Επέζησα χάρη στη μεγαλύτερη αδελφή της μητέρας μου. Η καταστροφή έφερε την οικογένεια στον Πειραιά.
Την υγεία μου την ανέλαβε η θάλασσα του Πειραιά και την αγωγή μου τα αλητάκια του Πειραιά. Όλα έδειχναν ότι η προλεταριακή μου συνείδηση ήταν εξασφαλισμένη. Τότε μπήκαν στη ζωή μου τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας, ο Γιώργος, που έγινε ασυρματιστής, και ο «άγγελος της ζωής μου», η Διδώ (Σωτηρίου), που ζούσε με την πλούσια αντιδραστική θεία, αδελφή του πατέρα μας. Από τη σκληρή δουλειά του ο Γιώργος, από μια έμφυτη συνείδηση η Διδώ, από κοντά κι η μάνα μας, είχαν γίνει και οι τρεις κομμουνιστές».
Στην Κατοχή, στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση. Στον Εμφύλιο Πόλεμο, σε παράνομο τυπογραφείο του Ριζοσπάστη. Μετά τον Εμφύλιο, συνεργασία με Πλουμπίδη και Μπελογιάννη με πολιτικό στόχο την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και το κλείσιμο των πληγών που άφησε ο αδελφοκτόνος πόλεμος.
Τη συνέλαβαν στο τέλος του 1950, λίγες μέρες μετά τη σύλληψη του συντρόφου της Νίκου Μπελογιάννη. Δικάστηκαν μαζί σε δύο δίκες, με καταδίκες σε θάνατο. Δεν την εκτέλεσαν γιατί ο γιος τους, που γεννήθηκε στη φυλακή, ήταν τότε 7 μηνών κι ο Πλαστήρας δεν τόλμησε να εκτελέσει μάνα μωρού παιδιού. Έμεινε συνολικά 13 χρόνια στη φυλακή.
Κατά τη δευτερολογία της στη δεύτερη δίκη, η Ελλη είχε πει για το θέμα αυτό: «Διάβασα στις εφημερίδες τις δηλώσεις του προέδρου της κυβερνήσεως πως δεν θα εκτελεσθούν γυναίκες και δη μητέρες ανηλίκων τέκνων. Επειδή συμβαίνει να έχω και τις δυο αυτές ιδιότητες, είμαι υποχρεωμένη να δηλώσω ότι δε δέχομαι αυτή τη θλιβερή εξαίρεση.
Η δήλωση του πρωθυπουργού είναι μια ακόμα ομολογία πως η δίκη αυτή είπναι καθαρά πολιτική και δεν έχει καμία σχέση με κατασκοπίες (σ.σ. η παραπομπή γινόταν με τον περιβόητο νόμο 509 περί κατασκοπίας, επειδή, ακριβώς, η δεξιά προσπαθούσε να κρύψει τον πολιτικό χαρακτήρα των δικών). Φοβάται ο κ. Πλαστήρας πως θα προσβληθεί το αίσθημα του λαού από το θάνατο μιας μητέρας και δε φοβάται πως θα προσβληθεί από την αδικία της τυχόν εκτέλεσης του Μπελογιάννη, του Λαζαρίδη και των άλλων θυμάτων του; Δε φοβάται τι θα νιώσει αυτός ο λαός που του υποσχέθηκε ειρήνευση και λήθη και του προσφέρει ξανά αίμα και δάκρυα;
Δε δέχομαι τη θλιβερή εξαίρεση που μου προσφέρει ο κύριος πρωθυπουργίς. Δε διαχώρισα τις ευθύνες μου από κανένα, δε ζήτησα επιείκια από κανένα, πολύ λιγότερο θα ζητούσα φιλανθρωπία.»
«Τιμωρήθηκε» με το να ζήσει. Και έκανε σκοπό της ζωής της να υπηρετήσει Οράματα υψηλά. Αν και το ήξερε πως ΤΟ όραμα, δεν ήταν όπως το είχαν ελπίσει. Σε συνέντευξή της στη Ρούλα Γεωργακοπούλου (περιοδικό Ταχυδρόμος, 6/5/1992) έλεγε:
«Οταν ο Νίκος (σ.σ. ο σύντροφός της Νίκος Μπελογιάννης) πήγαινε στο ντουφέκι, δεν πήγε όπως πολλοί άλλοι, πριν την ήττα, πήγαιναν γελώντας και τραγουδώντας. Ο Νίκος όταν πήγε ήξερε ότι δεν υπήρχε όνειρο. Οτι το όνειρο είχε συντριβεί. Τα λόγια που μου είπε την τελευταία μέρα κάνουν την υπόθεση τραγωδία. Μου είπε: ‘και να σκέφτεσαι ότι πάμε να πεθάνουμε για ένα λάθος. Το λάθος ήταν η αποχή που είχε φέρει τον εμφύλιο. Ο εμφύλιος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Ο Νίκος το ήξερε αυτό και δεν μου το είπε για να το κρύψω στα τρίσβαθα της ψυχής μου, αλλά σαν κάτι που όφειλα να το πω. Δεν το είπα για πολλά χρόνια. Φοβήθηκα. Πώς το λένε, δίστασα. Είχαμε τότε δύσκολες καταστάσεις κι εκείνη η συνήθεια να μη μιλάμε...»
Δεν μίλησε. Εχει φυλάξει όμως ντοκουμέντα από εκείνη την περίοδο, που το «Κόμμα» έλεγε τον αγαπημένο της συνεργάτη και έντιμο αγωνιστή Νίκο Πλουμπίδη, χαφιέ. Βρίσκονται σφραγισμένα στο Ελληνικό Ιστορικό Λογοτεχνικό Αρχείο (ΕΛΙΑ) μαζί με το σύνολο του αρχείου της.
Με τη δικτατορία, άλλον ενάμιση χρόνο στα Γιούρα. Η χούντα την απέλυσε, εντέλει, το 1968 γιατί είχε αρρωστήσει πολύ σοβαρά και φοβήθηκε για τη ζωή της, αλλά και με τις έντονες ενέργειες της Σοβιετικής Πρεσβείας, η οποία την καλούσε σε επίσημο ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση. Αρνήθηκε τη σοβιετική πρόσκληση γιατί συνέπιπτε με τη σοβιετική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία. Μετά την απόλυσή της δε θέλησε να εργαστεί σε εφημερίδες της εποχής, εργάστηκε σε εγκυκλοπαίδειες και περιοδικά και αργότερα στην εφημερίδα Μακεδονία με ψευδώνυμο.
Με τη μεταπολίτευση ασχολήθηκε κυρίως με το πρόβλημα επανένωσης της Αριστεράς και με το πολιτιστικό κίνημα και επαγγελματικά στις εφημερίδες Μακεδονία και Έθνος και στο περιοδικό Γυναίκα, καθώς και με το γράψιμο και την έκδοση αρκετών βιβλίων της. Στο τέλος του 1990 αποσύρθηκε από την ενεργό δημοσιογραφία και από τότε ασχολήθηκε κυρίως με τα προβλήματα της Αριστεράς στη χώρα μας και με τη συγγραφή και την έκδοση μελετών πάνω στα φλέγοντα προβλήματα του καιρού μας. Συνόψιζε την επανασύνδεσή της με το ΚΚΕ, ως εξής: «Η επανένωση της Αριστεράς ξεκίνησε με καλούς οιωνούς και είχε οικτρό τέλος. Απεχώρησα από το ΚΚΕ, πράγμα που και η ηγεσία του επιθυμούσε».
Εγραψε τα βιβλία:
Μελέτες
Ο Πλάτωνας στην Εποχή μας (1981, 1998)
Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς στο Κεφάλαιο του Μαρξ (1983, 1984)
Σπουδή στο θέμα της Ελευθερίας - Η έννοια της ελευθερίας στον προσωκρατικό υλισμό (1985)
Μύθος και ιδεολογία στη Ρωσική Επανάσταση - Οδοιπορικό από το ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό στο λαϊκισμό του Στάλιν (1990)
Ο Λένιν χωρίς λογοκρισία και εκτός μαυσωλείου (1991)
Κομμούνα του 1871: Επανάσταση του 21ου αιώνα; (1992)
Λογοτεχνικά έργα
Το ημερολόγιο ενός φυλακισμένου (Μυθιστόρημα, Βουκουρέστι 1961)
Δουλειά της φυλακής (Διηγήματα και ποιήματα, 1979)
Άλλα έργα
Βίος και έργα της γάτας της Σοφής (1984)
Σελίδες από τον τύπο της Αντίστασης (1985)
Νίκος Κιτσίκης - Ο επιστήμονας, ο άνθρωπος, ο πολιτικός (1986)
"ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΕΣ – Βιβλία από τη Φυλακή" (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο - Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο)
Ο Δημήτρης Χουλιαράκης έγραψε για την τελευταία έκδοση στην εφημερίδα Το Βήμα, 17/12/2006
«Δεκατρία χρόνια έμεινε έγκλειστη η σύντροφος του Μπελογιάννη Ελλη Παππά, σηκώνοντας το βαρύ φορτίο της θανατικής καταδίκης για κατασκοπεία. Ομως, σε αντίθεση με εκείνον, δεν οδηγήθηκε στο απόσπασμα καθώς μέσα στη φυλακή είχε φέρει στον κόσμο το παιδί τους. Αρχικά κρατήθηκε σε απομόνωση στην Ασφάλεια κι έπειτα στις φυλακές Καλλιθέας, Κάστορος και Αβέρωφ. Για να ξεχνάει την πίκρα του εγκλεισμού, να αντιστέκεται στη βαρβαρότητα που την περιέβαλλε και κυρίως για να διαπαιδαγωγεί τον γιο της που μεγάλωνε με τη φροντίδα της αδελφής της Διδώς Σωτηρίου, η Παππά άρχισε να γράφει και να εικονογραφεί βιβλιαράκια που τα έδενε πρόχειρα και του τα χάριζε στα επισκεπτήρια. Η δωρεά αυτή των απαράμιλλων χρωμάτων και των θαυμαστών ιστοριών συνεχίστηκε για πολλά χρόνια, δημιουργώντας για τη μητέρα και το παιδί ένα ξέφωτο ελευθερίας και τρυφερής συνενοχής μέσα στις σκληρές συνθήκες της μετεμφυλιακής Ελλάδας.
Η κασετίνα που συνυπογράφουν το Ε.Λ.Ι.Α. και το Καλειδοσκόπιο περιλαμβάνει δέκα από τα βιβλιαράκια αυτά της «Μικρής μας Βιβλιοθήκης», όπως ονόμασε τη σειρά η εμνπνεύστριά της, που το καθένα τους είναι κι ένας ολόκληρος κόσμος. Ανάμεσά τους ξεχωρίσαμε τις «Εθνικές φορεσιές της Ελλάδας», τους «Τρεις μύθους του Λαφονταίν» (Η αλεπού κι ο κόρακας, Ο κόκορας κι η αλεπού, Το τζιτζίκι και το μερμήγκι), το «Κουκλοθέατρο του Μαθιού», το «Παραμύθι της ηλιόχωρας» και την έξοχη «Ιστορία του ξιπασμένου αλόγου» που αξίζει να δούμε μια δραματική της αποστροφή: «- Βρε Μπόυ, του έλεγε, παράξενο άλογο είσαι, μα την αλήθεια. Πιο πολύ κουράζομαι να τρέχω όταν σε καβαλάω παρά όταν τρέχω μόνος μου. Κι ούτε πολύ τον έπαιρνε στο πάρκο.
Ετσι ο Μπόυ άρχισε πάλι να διηγείται στο Σαντικλαίρ και στον Κοσονάκη τις αναμνήσεις του από την περίφημη βιτρίνα. Ετσι περνούσε ο καιρός. Και μια μέρα έγινε η καταστροφή. Εκεί που ο Γιωργάκης είχε καβαλικέψει τον Μπόυ και έτρεχε για να βγει στο διάδρομο, σκόνταψε στην άκρη της πόρτας, έγειρε μπροστά το κεφάλι του Μπόυ, προσπάθησε ο Γιωργάκης να κρατήσει πίσω το άλογο για να μην πέσει και ξαφνικά, κρακ-πατατράκ, σπάει το ξύλο που είχε για κορμί ο Μπόυ, πάρ' τον κάτω τον Γιωργάκη ανάμεσα στα σπασμένα κομμάτια του αλόγου. - Παληάλογο, φώναξε ο Γιωργάκης καθώς σηκωνότανε κι έτριβε τον ποπό του πού χτύπησε. Πήρε τα κομμάτια, τα πέταξε στο διάδρομο κι έτρεξε στη μαμά του φωνάζοντας».
Μια έξοχη συνέντευξή της στην Ελευθεροτυπία και στην Ολγα Μπακομάρου, μπορείτε να βρείτε εδώ
Η κηδεία της θα είναι πολιτική και θα γίνει Σάββατο πρωί ώρα 10.30 στο Γ΄ Νεκροταφείο της Αθήνας, όπου και ο τάφος του Νίκου Μπελογιάννη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου